"पुर्वजानीं मिळवलेल्या स्वराज्यासाठी माझे रक्त सांडले तरि चालेल,
परंतू देशद्रोही पेशव्यांचे आणि ब्रिटीशांचे कपटकारस्थान चालु
देणार नाही. हे राज्य माझ्या पुर्वजानीं तलवारीच्या बळावर जिंकले आहे भाडभडवीगिरी
करून नव्हे. प्रजेचे रक्षण करणे हाच माझा धर्म आहे. मी अबला आहे असे समजु नका,
वेळ पडली तर हत्तीच्या पायी साखळीशी बांधून तुमचे स्वागत न केले
तर होळकरांच्या सुनेचे नाव लावणार नाही."
राजमाता अहिल्यादेवी होळकर.
राजमाता अहिल्यादेवी होळकर.
राजमाता
अहिल्याबाई होळकरांची भारतभरातील कामे-
मूळ
संधर्भ - 'पुण्यश्लोक अहिल्या' लेखक-
श्री. एम. एस. दिक्षित,'अहिल्याबाई ' लेखक-
श्री. हिरालाल शर्मा
अकोले
तालुका- विविध ठिकाणी विहिरी उदा. वाशेरे, वीरगाव,
औरंगपूर.
अलमपूर
(मप्र) – हरीहरेश्वर, बटुक, मल्हारीमार्तंड, सूर्य, रेणुका,राम, हनुमानाची मंदिरे, लक्ष्मीनारायणाचे,मारुतीचे व नरसिंहाचे मंदिर, खंडेराव मार्तंड मंदिर
व मल्हाररावांचे स्मारक
अमरकंटक(मप्र)-
श्री विघ्नेश्वर, कोटितीर्थ, गोमुखी, धर्मशाळा व वंश कुंड
अंबा
गाव – दिवे.
आनंद
कानन – श्री विघ्नेश्वर मंदिर.
अयोध्या
(उ.प्र.)– श्रीरामाचे मंदिर, श्री त्रेता
राम, श्री भैरव, नागेश्वर/सिद्धार्थ
मंदिरे, शरयू घाट, विहिरी, स्वर्गद्वारी मोहताजखाना, अनेक धर्मशाळा.
बद्रीनारायण
(उ.प्र.) –श्री केदारेश्वर मंदिर,हरी
मंदिर,अनेक धर्मशाळा (रंगदचाटी, बिदरचाटी,
व्यासंग, तंगनाथ, पावली)
मनु कुंड (गौरकुंड व कुंडछत्री), देवप्रयाग येथील बगीचा व
गरम पाण्याचे कुंड, गायींच्या चरण्यासाठी कुरणे.
बीड
(महाराष्ट्र)– घाटाचा जीर्णोद्धार.
बेल्लूर
(कर्नाटक) – गणपती, पांडुरंग, जलेश्वर, खंडोबा, तीर्थराज व
अग्नि मंदिरे, कुंड
भानपुरा
– नऊ मंदिरे व धर्मशाळा.
भरतपूर
– मंदिर, धर्म शाळा व कुंड.
भीमाशंकर(महाराष्ट्र)
– गरीबखाना
भुसावळ
(महाराष्ट्र) - चांगदेव मंदिर.
बिठ्ठुर
– ब्रह्मघाट
बऱ्हाणपूर
(मप्र) – घाट व कुंड.
चांदवड
वाफेगाव(महाराष्ट्र) – विष्णु व रेणुकेचे मंदिर.
चौंडी
– चौडेश्वरीदेवी मंदिर, सिनेश्वर
महादेव मंदिर, अहिल्येश्वर मंदिर, धर्मशाळा
व घाट
चित्रकूट(उ.प्र.)
- श्रीरामचंद्रांची प्राणप्रतिष्ठा
चिखलदा
– अन्नक्षेत्र
द्वारका(गुजरात)
– मोहताजखाना, पूजागृह व
पुजाऱ्यांना काही गावे दान.
वेरूळ(महाराष्ट्र)
– लाल दगडांचे मंदिर.
गंगोत्री
–विश्वनाथ, केदारनाथ, अन्नपूर्णा, भैरव मंदिरे, अनेक
धर्मशाळा.
गया
(बिहार) – विष्णुपद मंदिर.
गोकर्ण
– रावळेश्वर महादेव मंदिर, होळकर
वाडा, बगीचा व गरीबखाना.
घ्रुष्णेश्वर
(वेरूळ)(महाराष्ट्र) – शिवालय तीर्थ.
हांडिया
– सिद्धनाथ मंदिरे,घाट व
धर्मशाळा
हरिद्वार
(उ.प्र.) – कुशावर्त घाट व मोठी धर्मशाळा.
हृषीकेश'
– अनेक मंदिरे, श्रीनाथजी व गोवर्धन राम मंदिर
इंदूर
– अनेक मंदिरे व घाट
जगन्नाथ
पुरी (ओरिसा) – श्रीरामचंद्र मंदिर, धर्मशाळा
व बगीचा
जळगांव(महाराष्ट्र)
- राम मंदिर
जामघाट
– भूमिद्वार
जांबगाव
– रामदासस्वामी मठासाठी दान
जेजुरी(महाराष्ट्र)
– मल्हारगौतमेश्वर, विठ्ठल,
मार्तंड मंदिरे, जनाई महादेव व मल्हार या
नावाचे तलाव.
कर्मनाशिनी
नदी – पूल
काशी
(बनारस) – काशी विश्वनाथ,श्री तारकेश्वर,
श्री गंगाजी,अहिल्या द्वारकेश्वर,गौतमेश्वर व अनेक महादेव मंदिरे,मंदिरांचे घाट,मनीकर्णिका,दशस्वमेघ,जनाना,अहिल्या घाट,उत्तरकाशी,रामेश्वर
पंचक्रोशी,कपीलधारा धर्मशाळा,शितल घाट.
केदारनाथ
– धर्मशाळा व कुंड
कोल्हापूर(महाराष्ट्र)
– मंदिर-पूजेसाठी सहाय्य.
कुम्हेर
– विहीर व राजपुत्र खंडेरावांचे स्मारक.
कुरुक्षेत्र
(हरयाणा) - शिव शंतनु महादेव मंदिरे,पंचकुंड
व लक्ष्मीकुंड घाट.
महेश्वर
- शंभरावर मंदिरे,घाट व धर्मशाळा व घरे.
मामलेश्वर
महादेव – दिवे.
मनसा
– सात मंदिरे.
मंडलेश्वर
– शिवमंदिर घाट
मिरी
(अहमदनगर)(महाराष्ट्र) – सन १७८० मध्ये भैरव मंदिर
नैम्बार(मप्र)
– मंदिर
नाथद्वार
– अहिल्या कुंड,मंदिर,विहिर.
निलकंठ
महादेव – शिवालय व गोमुख.
नैमिषारण्य(उ.प्र.)
– महादेव मंडी,निमसर धर्मशाळा,गो-घाट,चक्रीतिर्थ कुंड.
निमगाव
(नाशिक) (महाराष्ट्र)– विहिर.
ओंकारेश्वर
(मप्र) – मामलेश्वर महादेव,आमलेश्वर,त्र्यंबकेश्वर मंदिरांचा जिर्णोद्धार,गौरी सोमनाथ
मंदिर,धर्मशाळा,विहिरी.
ओझर
(अहमदनगर)(महाराष्ट्र) – २ विहिरी व कुंड.
पंचवटी
(नाशिक)(महाराष्ट्र)– श्री राम मंदिर,गोरा महादेव
मंदिर,विघ्नेश्वर मंदिर,धर्मशाळा,रामघाट.
पंढरपूर(महाराष्ट्र)
– श्री राम मंदिर, तुळशीबाग,होळकर वाडा,सभा मंडप,धर्मशाळा
व मंदिरास चांदीची भांडी दिली.
पिंपलास(नाशिक)
(महाराष्ट्र)– विहिर.
प्रयाग
(अलाहाबाद,उ.प्र.) - विष्णु मंदिर,घाट व
धर्मशाळा,बगीचा,राजवाडा.
पुणे
(महाराष्ट्र)– घाट.
पुणतांबे(महाराष्ट्र)
– गोदावरी नदीवर घाट.
पुष्कर
– गणपती मंदिर,मंदिरे,धर्मशाळा व बगीचा.
रामेश्वर
(तामिळनाडु) – हनुमान,श्री राधाकृष्णमंदिरे,
धर्मशाळा ,विहिर, बगीचा
इत्यादी.
रामपूरा
– चार मंदिरे, धर्मशाळा व घरे.
रावेर
(महाराष्ट्र)– केशव कुंड
साखरगाव
(महाराष्ट्र)– विहिर.
संभल?(संबळ) – लक्ष्मीनारायण मंदिर व २ विहिरी.
संगमनेर
(महाराष्ट्र)– राम मंदिर.
सप्तश्रुंगी
– धर्मशाळा.
सरढाणा
मिरत – चंडी देवीचे मंदिर.
सौराष्ट्र
(गुजरात) – सन १७८५ मध्ये सोमनाथ मंदिर,जिर्णोद्धार
व प्राणप्रतिष्ठा.
श्री
नागनाथ (दारुकवन) – १७८४ मध्ये पूजा सुरू केली.
श्रीशैल
मल्लिकार्जुन (कुर्नुल,आ.प्र.) – शिवाचे मंदिर
श्री
शंभु महादेव पर्वत,शिंगणापूर (महाराष्ट्र) – विहिर.
श्री
वैजनाथ (परळी,) (महाराष्ट्र)– सन १७८४ मध्ये
वैद्यनाथ मंदिराचा जिर्णोद्धार.
श्री
विघ्नेश्वर – दिवे
सिंहपूर
– शिव मंदिर व घाट
सुलपेश्वर
– महादेव मंदिर व अन्नछत्र
सुलतानपूर
(खानदेश) (महाराष्ट्र)– मंदिर
तराना?
– तिलभंडेश्वर?शिव मंदिर,खेडपती,श्रीराम मंदिर,महाकाली
मंदिर.
टेहारी?
(बुंदेलखंड) – धर्मशाळा.
त्र्यंबकेश्वर
(नाशिक) (महाराष्ट्र)– कुशावर्त घाटावर पुल.
उज्जैन
(म.प्र.)– चिंतामणी गणपती,जनार्दन,श्री लीला पुरुषोत्तम,बालाजी तिलकेश्वर,रामजानकी रस मंडळ,गोपाल,चिटणीस,बालाजी,अंकपाल,शिव व इतर अनेक
मंदिरे,१३ घाट,विहिरी व अनेक धर्मशाळा
इत्यादी.
वृंदावन
(मथुरा) – चैनबिहारी मंदिर,कालियादेह घाट,चिरघाट व इतर अनेक घाट,धर्मशाळा व अन्नछत्र.
वाफेगाव
(नाशिक)(महाराष्ट्र) – होळकर वाडा व विहिर.
प्रकाशित
पुस्तके
'पुण्यश्लोक
अहिल्या' लेखक- श्री. एम. एस. दिक्षित
'अहिल्याबाई
' लेखक- श्री. हिरालाल शर्मा
'अहिल्याबाई
चरित्र' लेखक- श्री. पुरुषोत्तम
'अहिल्याबाई
चरित्र' लेखक- श्री. मुकुंद वामन बर्वे
'कर्मयोगिनी'
लेखक- विजया जहागीरदार
'ज्ञात-
अज्ञात अहिल्याबाई होळकर' लेखक- विनया खडपेकर
No comments:
Post a Comment